26 mei 2020
Perfume Genius en het existentiële ongemak
Hoeveel trauma’s kan een mens met zich meetorsen? Mike Hadreas weet wat het is om ondanks zijn verleden vol geweld en verslaving een gelukkig bestaan na te streven. Dat gaat met vallen en opstaan. Zingen helpt, dansen helpt, de liefde helpt. Op Set My Heart On Fire Immediately, zijn vijfde album als Perfume Genius, duikt de Amerikaan onder in zijn dromen en staat hij zichzelf naast de onuitroeibare zwaarte zowaar wat momenten van lichtheid toe. ‘Het besef dat het goed met me gaat neemt het existentiële ongemak niet weg.’
De persdag in Amsterdam is afgelast. Of we Mike Hadreas (38) telefonisch willen interviewen, net als in 2017, vlak voor het verschijnen van No Shape. Destijds bleek Mike een intrigerende gesprekspartner die dingen zei als: ‘Ik overdenk alles wat net gebeurd is en heb daarom altijd het gevoel dat ik achter de feiten aanloop. Dat het in alle opzichten goed met me gaat, voelt nog steeds vreemd.’ Drie jaar later is de 38-jarige Amerikaan weinig veranderd. ‘Het is voor mij moeilijk om in het hier en nu te zijn’, zegt hij na nog geen tien minuten. ‘Ik ben heel trots op wat ik gedaan heb en wat ik nu doe, maar dat verandert niets aan de itchy shit die ik al zó lang met me meedraag.’
Het is die shit waaruit Learning (2010) en Put Your Back N 2 It (2012) ontstonden. Zijn ouders scheidden toen Mike een tiener was. Op de middelbare school in Seattle werd hij in zijn gezicht gespuugd, met de dood bedreigd en het ziekenhuis ingeslagen omdat hij het waagde om met zijn homoseksualiteit te koop te lopen. Zijn daaropvolgende vlucht naar Williamsburg leidde tot een drank- en drugsverslaving.
Geen wonder dat de emotionele wonden nog steeds niet helemaal geheeld zijn.
Wie de vorige vier Perfume Genius-albums in volgorde beluistert, hoort hoe er naast verstilde traumaverwerking langzaam maar zeker ruimte ontstaat voor expliciete woede en zelfverzekerde branie. De titel van zijn vijfde, Set My Heart On Fire Immediately, slaat op Mike’s constante en acute behoefte aan méér. Meer drama, meer zelfinzicht, meer begrip voor de wereld om hem heen. Het instinct om alles nu meteen te willen, draagt hij al zijn hele leven met zich mee en bracht hem aan de rand van de afgrond in New York. Toen hij terugkeerde naar Seattle om weer bij zijn moeder te gaan wonen en af te kicken, zette Mike de destructieve gulzigheid en ‘grote gevoelens’ in de wacht om de regie over zijn leven terug te krijgen. ‘Dat instinct zal er altijd zijn’, zegt hij nu. ‘Op sommige dagen kan ik er goed mee omgaan en op sommige dagen niet. Muziek maken helpt, dansen helpt, hardlopen helpt – dat zijn de verstandige manieren om de honger te stillen. Het is verwarrend: door af te kicken en gezond te worden, ging ik eigenlijk tegen mijn instincten in leven. Muziek heeft me veel goeds gebracht, maar er misschien ook voor gezorgd dat ik me te veel ging verstoppen. Gedurende de jaren ben ik gaan beseffen dat ik de gulzigheid kan toelaten zonder dat het me overweldigt. Ik wil mezelf en alles om me heen nog steeds in de fik steken, maar dan op een lieve manier die net zo veel voldoening geeft.’
Voor Mike is dankbaarheid een keuze in plaats van een gevoel dat hem plotseling overvalt. ‘Misschien gebeurt dat bij andere mensen wel en ben ik gewoon fucked up [lacht]. Normaal gesproken ben ik zó bezig met mijn angsten dat ik niet eens de moeite neem om mijn omgeving in me op te nemen en naar andere mensen te kijken. Het besef dat het goed met me gaat neemt het existentiële ongemak niet weg.’
Dansen op muzikale schetsen
De muziek van Perfume Genius is steeds meer gaan klinken als een monster dat zich uit het frêle lijf van zijn maker probeert te wurmen. Op het podium zit Mike niet veilig verscholen achter zijn piano, zoals in de beginjaren, maar claimt hij de ruimte die hem geboden wordt. Zijn lichaam schokt, zijn heupen schieten naar voren, zijn schouders vallen naar achteren. Hij tuit zijn lippen, sluit zijn ogen en gaat met een gepijnigde gelaatsuitdrukking in de liedjes op alsof hij ze voor het eerst speelt.
Dat Mike het postuur en de houding van een danser heeft, was choreografe Kate Wallich ook opgevallen. Ze benaderde hem twee jaar geleden met de vraag of hij geïnteresseerd was in een coproductie. Het resultaat, de 65 minuten durende moderne dansvoorstelling The Sun Still Burns Here, ging in oktober in première in Seattle en was daarna te zien in New York, Minneapolis en Boston. ‘Kate en ik waren het er al snel over eens dat we livemuziek en dans met elkaar wilden versmelten. De muzikanten moesten niet aan de zijkant staan, maar een zingend en bewegend onderdeel van de voorstelling worden. Toen we dat idee geformuleerd hadden, begonnen we schilderijen, liedjes en gevoelsschetsen naar elkaar op te sturen. Ik maakte demo’s op basis van onze gesprekken en liet die aan Kate en haar dansgezelschap The YC horen. We dansten samen op mijn muzikale schetsen, waarna ik ze met hun input afmaakte. Normaal gesproken maak ik mijn muziek alleen en kom ik met min of meer voltooide liedjes naar de studio. Nu was iedereen betrokken bij het proces, van de muzikanten en de dansers tot de persoon die het licht- en toneelontwerp deed.’
De manier waarop The Sun Still Burns Here tot stand kwam, is direct van invloed geweest op de benadering die Mike voor Set My Heart On Fire Immediately hanteerde. ‘Toen ik thuis de liedjes voor Learning schreef en opnam, dacht ik niet dat iemand ze ooit zou beluisteren. Ten tijde van Put Your Back N 2 It wist ik dat mensen die plaat zouden horen, maar was ik nog nooit in een studio geweest. Too Bright schreef ik met de studio en alles wat ik geleerd had in mijn achterhoofd. Tijdens het maken van No Shape en vooral dit nieuwe album dacht ik veel aan hoe het zou zijn om op deze liedjes te bewegen en ze voor andere mensen uit te voeren. Misschien zelfs mét andere mensen.’
Dat laatste is vooralsnog een wensdroom, maar wel een die Mike glashelder voor zich ziet. ‘Ik ben geobsedeerd door het idee dat ik halverwege een liedje getackeld of opgetild word. Geen idee of het haalbaar is, maar ik zou choreografie graag een vast onderdeel van mijn show maken.’
Afscheid van Edith
Tijdens het vorige telefoongesprek met OOR vertelde Mike over zijn op handen zijnde verhuizing naar Los Angeles. Hij en zijn geliefde Alan lieten hun citroenkleurige huis en wifi-netwerk genaamd Edith achter in Tacoma voor een leven onder de Californische zon. Weg van de rust, terug naar de drukte. ‘Ik heb altijd al geweten hoe racistisch, homofoob en misogyn Amerika is’, zei hij destijds. ‘Het verbaast me niks dat zo’n walgelijke persoon tot president verkozen is, maar het maakt me wel kwaad en bang. Ik vind het nu belangrijker dan ooit om omringd te zijn door mensen die aan de goede kant staan.’
Vraag hem of hij heeft gevonden wat hij zocht en Mike antwoordt met een voorzichtig: ‘Ik denk het.’ Hij vindt L.A. een fijne stad; het weer is er zo mooi. ‘In Seattle en omstreken is het tachtig procent van de tijd schijtweer. Ik dacht dat ik daar thuishoorde, dat dat gewoon een onderdeel van mijn persoonlijkheid was. Maar het is veel leuker om ergens te zijn waar het altijd mooi weer is. Daardoor wil je de deur uit en lijkt sociaal contact minder ingewikkeld. Als iemand me vraagt om iets buiten de deur doen, denk ik meteen aan hoe lekker het buiten is en heb ik zoiets van: ja! Alan en ik zijn misschien niet zo sociaal als we dachten te gaan zijn, maar we zijn zeker meer out in the world dan voorheen.’
Ze wonen in een klein, gezellig huis in Eagle Rock, een relatief rustige wijk in het noordoosten van de stad. Als het mogelijk was geweest, had Mike hun serene stulpje in Tacoma geteleporteerd naar L.A.. ‘Het is onmogelijk om zo’n huis hier te bemachtigen, tenzij deze plaat het ineens insane goed doet. Ik mis de ruimte die we daar hadden. De hele zolder was gereserveerd voor het maken van muziek. In onze huidige muziekkamer staan ook de computer en de printer. Ik wil geen printer op de plek waar ik muziek schrijf. Ik wil überhaupt geen printer! Alleen het idee al is verontrustend [lacht].’
Mike’s dagelijkse routines pasten zich verbazingwekkend snel op het weer en hun nieuwe leefomgeving aan. De beste beslissing die hij nam sinds de verhuizing? ‘Ik durf het bijna niet te zeggen, maar ik ben heel veel gaan sporten – en ik vind het nog leuk ook! L.A. is een hele lichamelijke stad. Iedereen is buiten, iedereen laat zijn lijf zien. Seattle is een gezichtsstad, omdat het er fucking koud is. Het is fijn om het gevoel te hebben dat ik een beetje controle over mijn lichaam heb – wat een leugen is, maar toch. Ik heb mezelf nooit gezien als iemand die sport. Alan kan het nog steeds niet geloven en lacht me soms uit. Dat doe ik zelf trouwens ook als ik in de spiegel kijk en zie dat mijn lichaam steeds gespierder wordt.’
Maximale voldoening
Laten we het over de muziek hebben, want er gebeurt nogal wat op Set My Heart On Fire Immediately. Eerste single Describe lijkt door het tempo en de vuige gitaar een broertje van Queen, het hitje en gay anthem van Too Bright (20 miljoen Spotify-streams). ‘Describe ontstond uit een heel verdrietig idee’, vertelt Mike. ‘Door dat in een swampy en swaggery jasje te gieten, ontstaat een conflict tussen vorm en inhoud waar ik erg van hou. Het verdriet en de stoerheid versterken elkaar.’
De tekst gaat verder onder de video.
Hij zei het al eerder en hij zegt het nog eens: deze liedjes zijn zo geschreven dat ze in de uitvoering voor maximale voldoening zorgen. Mike maakte ze niet alleen met het studioproces in zijn achterhoofd, maar beeldde zich ook in hoe zou zijn om het nieuwe materiaal te zingen, om erop te bewegen, om ze avond na avond te beléven. Hoe belangrijk dans de afgelopen jaren voor hem geworden is, blijkt uit de videoclips voor Describe en On The Floor. In beide zien we de tengere Amerikaan vallen, buigen, draaien, schokken en vechten, alleen en met andere dansers. On The Floor ontaardt in een sensueel, soms naar gewelddadig neigend duet. Het is zonder twijfel de meest poppy Perfume Genius-creatie ooit. ‘Ik wilde iets schrijven dat me deed denken aan mijn angstige tienerjaren, een popliedje dat troost biedt en voelt als een metgezel op het moment dat je gek wordt van alle verschillende emoties die je voelt.’
De tekst gaat verder onder de video.
Tekstueel zijn veel van de nummers op Set My Heart On Fire Immediately moeilijk te doorgronden poëtische schetsen. De adembenemende uitzondering heet Jason. ‘Jason undressed me, lying on his sheets / He did not do the same, even his boots were on.’ Mike zingt in kopstem, de muzikale omlijsting is licht en stijlvol. Het gaat over een dronken avontuurtje. ‘Ik weet niet of hij zich mij nog herinnert; je weet nooit welke dingen bij mensen blijven hangen. Veel van de liedjes zijn een lappendeken van relaties die ik heb gehad, nu heb of zou willen hebben. Jason is het enige liedje waarin ik letterlijk zing over een specifieke gebeurtenis.’ Jason huilde tijdens de onhandige seks, Mike trooste hem: ‘Jason, there’s no rush, I know a lot comes up / Letting in some love where there always should have been some.’ ‘Het was een vreemd en indrukwekkend moment, hoe kort het ook duurde’, zegt Mike. ‘We kenden elkaar niet, we waren dronken, het was een intense mix van emoties. Heel leeg, maar tegelijkertijd therapeutisch.’ Als Jason hem de volgende ochtend vraagt te vertrekken, steelt Mike 20 dollar uit zijn spijkerbroek. Dat is hoe het liedje eindigt: ‘I’m pretty sure that he saw me.’
Eigenlijk weerspiegelt Set My Heart On Fire Immediately op geen enkel moment de wetenschap dat het de man achter Perfume Genius voor de wind gaat. Elk woord en elke noot lijken doordrongen van een niet uit te roeien zwaarte. De trauma’s hebben een permanent gat in Mike’s ziel geslagen, een gat dat zich niet laat vullen met liefde, artistieke vrijheid, mooi weer en een fijn huis.
Het album eindigt met misschien wel het somberste nummer dat Mike ooit schreef, Borrowed Light. Dromen speelt een belangrijke rol in zijn werk. Sterker nog: hij benadert schrijven als dromen met zijn ogen open. Het staat hem toe om het creatieve deel van zijn brein te stimuleren en de absurditeit toe te laten in de werkelijkheid. Dromen laat hem geloven dat er méér is, dat hij op een dag wellicht permanent in zijn droomwereld kan blijven, ook al weet hij als ex-drugsverslaafde hoe gevaarlijk en destructief dat is. ‘Borrowed Light gaat over hoe die droomwereld misschien wel helemaal niet bestaat. Misschien is er niets meer dan datgene wat ik nu om me heen heb. Dat is oké, ik hou van de dingen om me heen, maar toch…’