5 december 2017

Hoe Weinstein ten val werd gebracht

Journalist Ronan Farrow, zoon van Woody Allen, gaf Weinstein het laatste zetje. Zijn eigen geschiedenis motiveerde hem om de onderste steen boven te krijgen.

De pijnlijkste week in het leven van Harvey Weinstein begint op donderdag 5 oktober. The New York Times publiceert een explosief exposé waarin voormalige werknemers en actrices, onder wie Rose McGowan en Ashley Judd, de machtige Hollywood-producer beschuldigen van vergaande seksuele intimidatie.

Op zondagavond ontslaat het bestuur van filmproductiebedrijf The Weinstein Company hun CEO en oprichter. Het regent inmiddels nieuwe aantijgingen: ook onder meer Gwyneth Paltrow en Angelina Jolie blijken slachtoffer te zijn geweest van Weinsteins ongewenste avances.

Het is Ronan Farrow, de 29-jarige zoon van actrice Mia Farrow en gelauwerd filmmaker Woody Allen, die het laatste zetje geeft. In zijn minutieus geresearchte artikel voor The New Yorker doet Farrow verslag van tientallen interviews met getuigen en slachtoffers van Weinsteins gedrag. „Dertien vrouwen hebben mij verteld dat Weinstein ze heeft aangerand of lastiggevallen”, schrijft hij. „Drie van de vrouwen vertelden me dat Weinstein ze heeft verkracht door onder dwang orale seks te verrichten of te ontvangen, of vaginale seks af te dwingen. Vier van de vrouwen die ik heb geïnterviewd, haalden ontmoetingen aan waarbij Weinstein naakt was of masturbeerde.”

In een kleine week tijd valt de zich onaantastbaar wanende Weinstein hard van zijn voetstuk. En niet alleen hij: de onthullingen in The New York Times en The New Yorker blijken de voedingsbodem voor #MeToo, de hashtag die een stortvloed aan publieke beschuldigingen, ontkenningen en bekentenissen teweegbrengt. Zowel in de Amerikaanse entertainmentindustrie – comedian Louis C.K, acteurs Kevin Spacey en George Takei – als ver daarbuiten – politici Michael Fallon en Roy Moore, producent/regisseur Job Gosschalk – duiken nieuwe verhalen op over seksueel wangedrag, geweld en verkrachting. „Niemand had dit kunnen voorspellen”, zei Farrow eerder deze maand op CNN. „Het is een culturele aardverschuiving, in real-time.”

Weinstein redde Woody Allen

Dat uitgerekend Ronan Farrow zo’n belangrijke, aanjagende rol speelt in de #MeToo-beweging, is opvallend. Zijn ouders gingen in 1992 uit elkaar nadat Mia Farrow ontdekte dat Woody Allen al jaren een affaire had met hun geadopteerde dochter Soon-Yi. In de vechtscheiding die volgde, beschuldigde ze Allen van het aanranden van hun – eveneens geadopteerde – dochter Dylan, destijds 7 jaar.

Filmstudio TriStar beëindigde onmiddelijk de samenwerking met de cineast. Harvey Weinstein redde vervolgens hoogstpersoonlijk Allens carrière door met zijn productiebedrijf Miramax Bullets Over Broadway (1994) te financieren. „Dat hij gemeden wordt in Hollywood zegt Miramax niets”, verzekerde Weinstein de Los Angeles Times destijds. „We hebben het hier over een komisch genie.”

Net als Mia Farrow, die de beschuldiging keer op keer publiekelijk herhaalde, hebben Dylan en Ronan nooit een geheim gemaakt van hun minachting voor Allen. Op 13 januari 2014, een dag nadat Allen een oeuvreprijs in ontvangst had genomen tijdens de Golden Globes, tweette Ronan cynisch: „Ik heb het eerbetoon aan Woody Allen gemist – kwam het deel waarin een vrouw zegt dat hij haar op 7-jarige leeftijd heeft aangerand vóór of na Annie Hall?”

Twee weken later publiceerde The New York Times een open brief van Dylan, waarin ze de aanranding tot in detail beschreef. Ronan had haar „gesmeekt” om het te laten rusten, bekende hij in mei 2016 in een essay voor The Hollywood Reporter. Hij had net een boekcontract getekend en maakte zich op voor de eerste uitzending van zijn televisieprogramma Ronan Farrow Daily. „Ik zat totaal niet op die associatie te wachten.”

Toen Dylan hem vertelde hoe beangstigend ze het vond dat het merendeel van de kranten hun vingers niet aan haar verhaal wilden branden, schaamde Farrow zich voor zijn medeplichtigheid. In zijn essay vroeg hij zich af of hij misschien óók onder de druk van Allen en diens pr-machine bezweken was. „Ik besefte ineens hoe heftig de druk op de media kan zijn om voor de gemakkelijke uitweg te kiezen.”

Tegenwerking van NBC News

In oktober 2016 stuurde Rose McGowan een serie tweets de wereld in over het „publieke geheim” van Harvey Weinstein. „De media vernederen mij, maar beschermen mijn verkrachter”, schreef ze. Farrow kreeg van zijn werkgever NBC News opdracht de zaak te onderzoeken.

In januari van dit jaar interviewde hij McGowan en in maart wist hij de hand te leggen op belastende audio, opgenomen tijdens een undercoveroperatie van de New Yorkse politie in 2015. In gesprek met model Ambra Battilana Gutierrez, die hem een dag eerder had aangegeven, bekende Weinstein dat hij zich aan haar had vergrepen. Ook zei hij dat hij „gewend” was aan zulk gedrag.

Eind juli had Farrow met minimaal acht verschillende vrouwen gesproken. NBC bevestigde hem tot tweemaal toe dat zijn reportage uitzendwaardig was, maar kwam daar in de loop van augustus plotseling op terug. Het verhaal had niet genoeg vlees op de botten en werd geschrapt, een cameraploeg kon Farrow in het vervolg vergeten. NBC ontkende stellig dat de terugtrekkende beweging onder druk van Weinstein plaatsvond.

Ondanks de tegenwerking van NBC en dreigementen van Weinsteins advocaten, weigerde Farrow zijn onderzoek te staken. Hij betaalde uit eigen zak een filmploeg om een anonieme vrouw te interviewen die beweerde dat Weinstein haar had verkracht. Nadat hij toestemming had gekregen om zijn verhaal elders te slijten, klopte hij aan bij The New Yorker. Hoofdredacteur David Remnick onderschreef direct wat NBC ontkende: Farrow had een explosief verhaal in handen dat veel eerder openbaar gemaakt had moeten worden.

Vorige week werd bekend dat Matt Lauer, die bij NBC de Today Show presenteerde, zich eveneens schuldig heeft gemaakt aan ongepast seksueel gedrag op de werkvloer. Lauer is ontslagen.

In gesprek met talkshowhost Stephen Colbert erkende Farrow vorige maand dat zijn eigen familiegeschiedenis hem had gemotiveerd om de onderste steen boven te krijgen – ten koste van alles. „Ik was ooit één van de mensen die tegen een slachtoffer van aanranding zei: ‘Waarom zou je erover blijven praten? Daar komt alleen maar ellende van.’ Het heeft lang geduurd voor ik me realiseerde hoe belangrijk het is dat zij praten.”

Op 6 november publiceerde The New Yorker een tweede verhaal, waarin Farrow uit de doeken deed hoe het „spionnenleger” van Weinstein te werk ging om informatie over beschuldigingen los te peuteren bij actrices en journalisten. Op 21 november volgde deel drie, over de geheime schikkingen die Weinstein trof met onder andere McGowan en Gutierrez, in ruil voor hun zwijgen. Als het aan Farrow ligt, is het einde van Weinsteins martelgang – en die van andere machtige mannen met losse handjes – nog lang niet in zicht.

Dit artikel werd op dinsdag 5 december 2017 gepubliceerd in NRC Handelsblad en nrc.next, en op nrc.nl.